ویژگی های دوست خوب برای نوجوان (بخش اول)

دوست خوب، یکی از عوامل موفقیت نوجوان است.
 

چکیده: دوران نوجوانی از دوران های مهم زندگی است که هر انتخابی در آن می توان در زوایای دیگر زندگی نیز تا آخر عمر موثر باشد. انتخاب دوست خوب، یکی از این انتخاب هاست که تاثیر آن تا حدود زیادی تا پایان عمر همراه انسان است. در این نوشتار به ویژگی دوست مناسب برای نوجوان اشاره خواهد شد.

تعداد کلمات 1093 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

 از آنجا که دوست تاثیر شگرفی در شخصیت و سرنوشت انسان می گذارد و به قول فردوسی:
به عنبرفروشان اگر بگذری              شود جامه تو همه عنبری
وگر بگذری سوی انگشت گر[1]            از او جز سیاهی نبینی دگر
باید کسی را به دوستی برگزید که تأثیر خوب و مثبتی بر ما داشته باشد. باید در جست و جوی جلوه ظاهری دوست و جایگاه اجتماعی او برآمد، بلکه باید در پی کسی بود که به صفات خوب و ارزشمند آراسته است و همنشینی با او، ما را به کمال و ترقی مادی و معنوی رهنمون می کند.
اینک با استفاده از خرمن دانش و اندیشه پاک و زلال معصومان که هدایتگر واقعی انسان ها هستند و با استفاده از رهنمودهای اندیشمندان علوم تربیتی و روان شناسی، به بررسی ویژگی های یک دوست خوب می پردازیم. والدین و مربیان عزیز باید این ویژگی ها و صفات را در قالب داستان، پند و نصیحت، یادآوری و هشدار به فرزندان و افراد تحت تربیت خود منتقل کنند:
 

به روزگار جوانی بیازمای کسان              ببین فرشته خصالند یا که دیو و ددند
برای خویش رفیق شفیق گلچین کن       ز مردمی که هنرپیشه اند و باخردند[2]
عقل و خرد از الطاف و عنایات حضرت حق به بندگان است که به عنوان حجت باطنی معرفی شده است. بنابراین، اگر کارها طبق عقل و اندیشه انجام شود، به نتیجه و آینده آن می توان امیدوار بود و افرادی که با شخص عاقل و باتدبیر همنشین و دوست میشوند، از کمالات او بهره برده، عقلشان به شکوفایی می رسد و کارهای زندگی خود را با موفقیت به پایان می برند. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «همنشینی با افراد عاقل و صاحب اندیشه سالم، باعث صلاح و درستی کارها می شود»[3]
دوستی با افراد پست و نادان، علاوه بر خسارت معنوی، باعث خسارت اجتماعی و بی آبرویی می گردد و جایگاه انسان را نزد دیگران کاهش می دهد. می گویند دو نفر نادان باهم دوست شده بودند. روزی باهم به مسافرت رفتند. در راه به مهمانسرایی رسیدند. یکی از این دو نفر به دستشویی رفت. صاحب مهمانسرا از دیگری پرسید: رفیقت چگونه آدمی است؟ جواب داد: مثل گاو است؛ چیزی نمی فهمد. وقتی نفر دوم هم برای قضای حاجت به دستشویی رفت، صاحب مهمانسرا از نفر اول پرسید: تا چه اندازه برای دوستت ارزش قائلی؟ او هم پاسخ داد: او خری بیش نیست. وقتی موقع ناهار رسید، صاحب مهمانسرا برای آنها مقداری کاه و علف آورد. تا چشم آن در به این کاه و علف افتاد، بسیار ناراحت شدند و گفتند: این چیست که نزد ما آورده ای؟ صاحب مهمانسرا جواب داد: این همان است که خود شما طلب نمودید. مگر نه این است که یکی از شما اقرار به خر بودن دیگری و آن یکی به کار بودن دوستش نمود؟! آیا خوراک این دو حیوان جز اینهاست که برایتان آورده ام؟!
همنشین تو از تو به باید               تا ت   و را عقل و دین بیفزاید
 

 صداقت و راست گویی از صفات پسندیده انسانی است. در قرآن کریم کسانی که اهل دروغ هستند، دشمنان خدا معرفی شده اند؛ چون برخلاف فطرت انسانی که دعوت به پاکی و صیانت می کند، رفتار می کنند و از این طریق، باعث ناامنی اجتماعی و عدم اعتماد در میان انسان ها می شوند؛ زیرا وقتی افراد دروغگو در جامعه وجود داشته باشند مردم به یکدیگر اعتماد نمی کنند و مسائل اجتماعی مختل می گردد.
دوستی و رفاقت با افراد دروغ گو، از یک طرف باعث نفوذ این صفت ناپسند در انسان می شود و از طرف دیگر باعث تشویش فکر و روان انسان ها شده، به آنها اجازه نمی دهد به یکدیگر اعتماد کنند. امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «با چهار گروه همنشینی و رفاقت نکن: احمق، بخیل، ترسو و دروغگو. شخص احمق، می خواهد به تو سود برساند، ولی صدمه می زند و فرد بخیل و تنگ نظر از تو می ستاند، ولی به تو چیزی نمی دهد و شخص ترسو به هنگام نیاز و لزوم، نه تنها تو را، بلکه پدر و مادر خود را نیز تنها می گذارد، و دروغ گو تو را به اشتباه و خطا می اندازد»[4]
صدق است و صفا آیتی از خلق جمیل             کذب است و ریا نشانی از روح علیل
پیش همه راست کو عزیز است و جلیل            و آن کس که دروغگوست خوار است و ذلیل
 

 افراد بزرگوار و صاحب خانواده محترم و اصیل، معمولا دارای صفات و خصوصیات ارزشمند و کمالات والا هستند و همنشینی با آنان باعث احترام اجتماعی و کسب ارزش های اخلاقی و دینی می گردد و انسان را به سوی زندگی آبرومند و بانزاکت رهنمون می شود.
پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (صلوات الله علیه و آله) در این باره می فرمایند:
الناس من خالط کرام الناس؛[5] «خوشبخت کسی است که با افراد بزرگوار و بانجابت هم نشین و دوست می شود».
 

 خلق و خوهای نیک، مثل وفاداری، امانت داری، گذشت، خداترسی و مانند آن، به طور ناخودآگاه و ناهوشیار به انسان منتقل می شود و آدمی، هرگاه در جمع افرادی نیکوکار به سر برد، به تدریج نیکوکار خواهد شد. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «قارن اهل الخیر تکن منهم وباین اهل الشر تبن عنهم.»[6] به نیکوکاران نزدیک شو تا از آنان شوی و از بدکاران دوری گزین، تا از صف آنان بیرون شوی.
گلی خوش بوی در حمام روزی
رسید از دست محبوبی به دستم
 بدو گفتم که مشکی یا عبیری
که از بوی دلاویز تو مستم
 بگفتش من گلی ناچیز بودم
ولیکن مدتی با گل نشستم
کمال همنشین در من اثر کرد
 وگرنه من همان خاکم که هستم[7]

 
ادامه دارد...

منبع : کتاب « بادخترم (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)»
نویسنده: علی احمدپناهی و داود حسینی
 

پی نوشت :